Uzman Forex

Joe DiNapoli, profesyonel bir yatırımcı, yazar ve ünlü bir konuşmacıdır. “Di Napoli Seviyeleriyle İşlemler” (Trading With DiNapoli Levels) adlı kitabı, teknik analize yeni ve zorlu bir bakış açısı getirmektedir.

Joe DiNapoli, yaklaşık 38 yılı aşkın bir süredir piyasalarda bulunmaktadır. Aynı zamanda hırslı ve mükemmel bir araştırmacı, uluslararası üne sahip bir konuşmacı ve herkes tarafından sevilen bir yazardır. On beş yıldan daha fazla bir süre C.T.A’ya kayıtlı olan Joe, Amerika’nın yanında Avrupa, Asya, Rusya, Orta Doğu ve Güney Afrika’nın en büyük finansal merkezlerinde kullandığı teknikleri öğretmiştir.

O zamandan beri, boğa ve ayı piyasalarını görmüş ve ticareti yapılabilen neredeyse tüm araçla işlem yapmıştır. DiNapoli, bu işe girerken piyasaların “gizeminin” etkisine kapıldığını söylüyor.

Makaleleri, dünya çapında çok geniş çaplı teknik yayınlarda yer almıştır.  Aşağıda, Trader’s Journal’in Joe DiNapoli ile röportajı bulunmaktadır.

Joe DiNapoli kimdir?

Finansal piyasalara ara verdiğim zamanlarda başka şeylerle uğraştım ancak işin doğrusu yaklaşık 38 yıldır finansal piyasalarda işlemler yapyorum.  Yatırıma başlamadan önce mama yiyor ve okula gidiyordum.  Yatırıma 17 yaşındayken başladım.  Pek çok iş yaptım… Okul harcamalarım için araba yarışlarına katıldım ve bir süreliğine Alaska Boru Hattında çalıştım.  Klasik arabaları yenileme işinde çalıştım.  Daha sonra Massachusetts Üniversitesi elektrik mühendisliğinden dereceyle mezun oldum.

Bize biraz geçmişinizden söz eder misiniz? Yatırımcı olmadan önce ne yapıyordunuz?

Öyle veya böyle hayatımın her döneminde yatırım işinde bulundum.  1967 yılında, mühendislik bölümünden mezun oldum ve ciddi bir biçimde yatırıma başladım.  O günlerde tezgâh üstü piyasalarda işlem gören alış/satış işlemlerinde sadece % 15-35 kaybedebileceğiniz düşük sermayeli, küçük ve borsa dışı hisse senetleri ile uğraşıyordum.  Çalıştığım şirketin kredi birliğinde yer alan “öz kaynakları” teminat olarak kullanırdık.  Kesinlikle çok garipti.  O günlerde, hisse senedi opsiyonlarıyla oldukça ilgiliydim.  Tabii bu, bu senetlerin borsada kote edilmesinden önceydi.  Volatiliteden bahsettiğinizde ve satış yapmak istediğinizde ise broker size “Kime?” diye soruyor.  Genellikle, bir pozisyondan çıkma deneyimi için para ödemiş olurduk. 1980’li yılarda emtia yatırımları yaptım.
Vadeli işlem piyasalarını çok severim.  Aslında sevdiğim pek çok piyasa vardır. Her piyasanın kendi avantajları vardır. Bugün, birkaç piyasada işlem yapıyorum. Hisse senedi endeksi vadeli işlem piyasaları (index futures) , emtialar ve ayrıca Forex. Eğer futures piyasalarının yarattığı riskler ile etkili bir şekilde başa çıkabilecek stratejiler geliştirebilirseniz, bu stratejiyi hisse senetleri yatırımına da yönlendirebilir ve başarılı olabilirsiniz.  İlk başlarda sermaye konusunda sıkıntı çekiyordum bu nedenle yüksek kaldıraç sağlayan araçlar çok hoşuma gidiyordu… Bugün ise durum farklı.

1986 yılında, konferans vermeye başladım ve ilk konferansım Las Vegas Futures Uluslararası Sempozyumu'nda Jake Bernstein ve Larry Williams ile oldu.  Saat sabahın 5’inde yüzlerce yatırımcıyı salonlara toplayan çok büyük bir organizasyondu. Salonu stratejilerimle doldurmuştum.  Sonuç kelimenin tam anlamıyla büyüleyiciydi, böyle bir tepki alacağım hiç aklıma gelmezdi. Stratejilerim o salondan dünyaya yayılmaya başladı. O zamanlarda hiç kimsenin öncü göstergeler hakkında konuşmadığını bilmiyordum! Şimdi, dünyanın her yerinde, Asya, Avrupa, Afrika ve Orta Doğu’nun büyük merkezlerinde konuşmalar yapıyorum.  Sadece 1996 yılında 22 farklı ülkede konuşma yaptım.  Dünyanın çeşitli yerlerinde, enteresan kişilerle tanıştım.  Piyasaların yanı sıra, sektör de bana çok iyi davranıyordu.

Biraz da yatırımlarınızdan konuşalım? Nasıl bir yaklaşım sergiliyorsunuz?

Kullandığım yatırım teknikleri genellikle diğer insanların kullandıklarından çok farklı.  Öncü ve gecikmeli göstergeleri karıştırıyorum ve bu tutuma dayalı olarak fiyatlarla iletişime geçiyorum.  Trendi belirlemek için Kaydırılmış Hareketli Ortalamalar ve MACD/Stochastic kombinasyonu gibi belirli gecikmeli göstergeler kullanıyorum.  Trendi yakaladıktan sonra, kendimi o trendin içinde konumlandırmak üzere öncü gösterge olarak Fibonacci analizi kullanıyorum.  Son adım ise, Mantıklı Kâr Hedefleri belirlemektir. Bu kâr hedefleri, belirli Fibonacci teknikleri ile hesaplanmaktadır. Bu yaklaşım tamamen bana aittir çünkü geliştirmek için çok zaman harcadım. Örneğin Kaydırılmış Hareketli Ortalamalar'ı benzeri olmayan bir şekilde kullanıyorum.  Sanırım, seksenli yılların başında 3 yıl süren araştırma ile ev ödevimi çok güzel yaptım.  Seksenli yılların ortalarında, 3 yılımı daha Fibonacci tekniklerini kullanmak için en etkili yöntemi belirlemeye harcadım.  Sanırım iyi veya ortalama olandan en iyisini ayırma konusunda iyi bir iş çıkardım.  Bazen mesele sadece tamamen yeni bir gösterge geliştirmek değildir. Mevcut bir göstergeyi daha etkili bir şekilde kullanmak da önemlidir.

Mevcut bir göstergeyi daha etkili bir şekilde kullanmak derken tam olarak ne demek istediğinizi açıklar mısınız?

Pekala, hareketli ortalamaları ele alalım.  Standart hareketli ortalamalar kullanmak yerine, Kaydırılmış Hareketli Ortalamaları kullanıyorum.  Aslında, seksenli yılların ortalarında, bu konu hakkında konuşmaya başladığımda, hareketli bir ortalamayı kaydıracak benimki dışında herhangi bir bilgisayar programı yoktu.  Bundan önce, bazı insanlar hareketli ortalamayı belirlemek için kapanış değeri yerine açılış değeri kullanırlardı böylece gün bitmeden hareketli ortalama değerini öğrenmiş olurlardı.  Hareketli ortalamayı, örneğin beş gün kaydırdığınızda, hareketli ortalamanın 5 gün sonra nerede olacağını hesaplamış oluyorsunuz. Artık açılış fiyatını kullanmak için herhangi bir neden yok.  Ne yazık ki, günümüzde hareketli ortalamaları kaydıran grafik yazılım programlarının pek çoğu, bir önceki günün fiyat hareketini göstermemektedir. Bu, yatırımcılar yerine yatırım yazılımı geliştiren programcılara bir örnektir. Onayladığımız veya kullandığımız yazılımlar bu işlemi doğru gerçekleştirmektedir. Son zamanlarda, platformu üzerinde benim göstergelerimi geliştiren NextView yazılımı ile çalışıyoruz.  Bu yazılım bir Singapur şirketine ait ve işleri düzgün yapmaya çalışıyorlar.

Kâr hedefleriniz nelerdir ve uzun vadeli ve kısa vadeli görünümünüz var mı?

Kâr  hedeflerim, yatırım yaptığım çerçevenin bir fonksiyonu. Haftalık hedefler, beş dakikalık grafik üzerinde hesaplanan hedeflerden çok daha büyüktür. Ancak hesaplana yöntemlerim de tam olarak aynıdır. Eğer bir yatırımcının kazanç/kayıp oranını kapsamlı bir şekilde geliştirmesi için yapması gereken tek şey, yatırım planı dahilinde mantıklı yatırım stratejilerini tutarlı bir şekilde kullanmaktır.

Risk toleransınız nedir?

Çok düşük bir risk toleransına sahibim.  Bir keresinde, vadeli işlem piyasalarında işlem yapmanın dinamitle yapılan hokkabazlık öğrenmeye benzetildiğini duymuştum.  Bu çok da kötü bir tanım sayılmaz.  Benimsemeniz gereken nokta, tutarlı bir kar için açgözlülüğünüzü kontrol etmektir. Çok çeşitli nedenlerden dolayı pek çok insan bunu beceremez.  Asya yatırımcıları, özellikle kumara ve yatırımın heyecan verici yönlerine karşı son derece hassastır.  Heyecanı ben de çok seviyorum ama karı daha fazla seviyorum.

Düşüşleri kontrol etmek için hangi önlemleri alıyorsunuz?

Trend göstergelerimin yanı sıra Fibonacci analizi, bana net bir şekilde hatalı olduğumu veya pozisyona son vermem gerektiğini söyler.  Bu olduğunda ise, ya piyasadan çıkar ya da çıkmak için başka bir yol ararım.  Piyasada işlemler yaparken umut sadece dört harfli bir kelimedir.

Şimdiye kadar yaptığınız en iyi ve en kötü yatırımı anlatır mısınız?

“Ateşli” ama kaynaksız tüyolar her zaman en kötüsüdür. Genellikle komisyon almak isteyen veya ipucu verdikleri araçta bir konuma sahip olan kuruluştan gelmektedir. Bazen piyasadaki büyük çıkışlar herkesi kurtarır… Ancak boğa piyasası ve akıllı yatırım arasındaki farka da dikkat etmek gerekir. Yatırım kriterlerime uyan ve kaynağı belli yatırım durumları en iyi ve en karlı yatırımlardır.

Yatırım son derece rekabetçi bir iş, piyasada iştahınızı açan nedir?

Deneyim, kontrol ve yatırım yöntemi olarak mükemmel bir yaklaşım.

Herkes, “Kaybettiğiniz pozisyonu kapatın ve kar ettiklerinizle devam edin” sözünü biliyor. Pek çok yatırımcı, karlarını nerede durdurması gerektiğine karar vermekte zorlanıyor ve bazen kardan zarara geçiyor.  Bir işlemi kapatırken satış kararlarını verirken ne kullanıyorsunuz?

Hiçbirisini yapmıyorum.  Karlarım, sadece önceden hesaplanmış bir strateji kapsamında çalışmaya devam eder.  Bu, uzun süreli stratejilerim olduğu anlamına gelmez. Herşey o işlem için zaman çerçeveme bağlı. Aynı zamanda, aynı araca geri dönebilirim ancak bu sadece “güvenli” önceden hesaplanmış seviyede gerçekleşecektir. Kaybettiğim işlemleri ben değil, önceden hesaplanmış seviye veya gösterge ihlali ile piyasa kapatıyor.  Sokakta üzerime doğru gelen bir kamyondan kaçtığım gibi kaçıyorum. İşin sırrı, kamyonu görebilecek kritere sahip olma. Yöntem bu. Daha sonra da bu şekilde hareket edecek deneyim ve disiplin.  Deneyimsiz yatırımcılar, kötü bir duruma düştüğünde “Bu kaybı yaşamak istemiyorum,” diye düşünür ancak çoktan yaşadıklarını fark etmezler.

Bu sektöre yeni girmek isteyenlere hangi tavsiyelerde bulunabilirsiniz? Genellikle öğrenme döngüsündeki süreleri kısaltmak ve zararı azaltmak için ne yapıyorsunuz?

Bu oyundan kar etmeye çalışan insanların karşı karşıya kaldığı pek çok zorluk vardır. Yaptığının farkında olan yatırımcıları bulmalarını VE yaptıklarını diğerlerine açıklayabilme özelliği öneririm.  Burada gerçekten eğitimsel bir durum var.  Eğer 5 dakikalık grafikler gibi kısa vadeli olarak çalışıyorsanız, taban ve borsa mekaniklerini de anlayabilirsiniz. Benden başka hiçkimse bu konu hakkında konuşmuyor… Hem de HİÇ KİMSE! Bütün bunlar alındıktan sonra, kontrol konusunda uzman olmak zorundalar. Orada zayıflık hisseden birileri var mı? Piyasalar, çok sayıda yatırımcıya para kazandırmak için yoktur… Birkaç kişinin, pek çok kişiden yasal olarak para alması için vardır.

Eğer mükemmel bir yatırım bulacak olursanız bu ne olurdu? Bir yatırım söz konusu olduğunda "herşeyin yolunda olması" tam olarak ne demektir?

Bu soruya çok genel bir şekilde cevap vermek zorundayım çünkü pek çok insan, benim yatırım yöntemimin kendine özgü yönleri ve ayrıntılarına pek aşina değildir. İşlemlerin aşağıdaki kriterlere uyması gerekmektedir. Bu yöntemi yıllardır kullanıyorum. Düşüşlerde alım, yükselmelerde ise satış yapıyorum.  Öncü göstergeler, trend belirlememi sağlıyor.  Öncü göstergeler, özellikle de Fibonacci analizi, kendimi o trend içine “güvenli” bir şekilde yerleştirmemi sağlıyor.  Sürekli olarak Mantıklı Kâr Hedefleri’ni kullanıyorum ve çok tehlikeli bir trende girmemi engellemede filtre olarak kullanılan göstergelerim var. Aynı zamanda bana piyasa yönü hakkında bilgi veren 9 işlem  paternim.  Eğer trend analizi ile çelişme varsa, her zaman hareketlerin bana söylediklerini kullanıyorum. Bu kriterler içinde, açıkçası çok göze çarpan durumlar var ancak onları tanımlamak için kullanacağım terimler herkes tarafından anlaşılamayabilir.

Hangi piyasalara işlem yapıyorsunuz?

Hareket halinde olan ve para kazanmanın kanıtlandığı tüm piyasalara.

Yatırım sisteminiz mekanik mi?

Hayır ancak yargısal bir sistemi faydalı yapmanın sırrı, sistemi mümkün olduğu kadar yargılardan arındırmaktır. Yaklaşık % 80’inin herhangi bir hüküm içermediğini söyleyebilirim.

Yatırım kar stratejisini nasıl hesaplıyorsunuz?

İki yöntemden bazen birini bazen de ikisini kullanıyorum.  Birincisi Fibonacci analizi. Bu analizi Fibnodes İnternet sayfalarından bulabilirsiniz. Aynı zamanda da Osilatör Tahmin Yöntemi'ni kullanıyorum.

Hangi kaydırılmış hareketli ortalamaları hangi piyasalar için kullanıyorsunuz?

Tüm piyasalar için aynı Kaydırılmış Hareketli Ortalama'yı kullanıyorum.  Doğru yolda olduğunuzu anlamanın bir yolu, farklı piyasalarda çalışıp çalışmadığını görmektir. Aksi halde siz de birçok teknik analize dayalı işlem yapan piyasa oyuncusunu yutan eğri uydurma bataklağına saplanırsınız. Ben 3x3, 7x5 ve 25x5 kullanıyorum. Bunların hepsi kapanış değerlerinin basit hareketli ortalamalarıdır. İkinci numara ise kaydırma miktarıdır.

Bu hareketli ortalamalar, uzun vadeli (günlük grafikler) yatırımcılar için uygun mudur?

Evet, aslında günlük, haftalık ve aylık grafikler için Kaydırılmış Hareketli Ortalamaları kullanıyorum.  Günlük, haftalık ve aylık grafiklerin yanısıra gün içinde de MACD Stochastic kombinasyonunu kullanıyorum.

Kullandığınız teknikler herhangi bir yerde yayınlandı mı? Okuyucularımızın bunları okuyabilecekleri biryer var mı?

Çeşitli trading kurslarım, çok başarılı bir kitabım ve DVD’im var.  Bunlarla birlikte müşteri forumlarımızdan da faydalanabilirsiniz.  Yani benimle veya diğer bir DiNapoli uzmanı ile ilave bir ücret ödemeden görüşebilirsiniz.

Yatırım yapmak isteyen bir kişinin ne kadar sermayeye ihtiyacı vardır?

Bu kişiye bağlıdır.  Eğer milyarderseniz, 200,000 $ diyebilirim. Ancak yatırım için bu kadar miktar ayıramıyorsanız, en iyi ihtimalle 5000 $ diyebilirim fakat herkes kendi kapasitesine göre dikkatli olmalıdır.

Herhangi bir potansiyel yatırım fırsatını değerlendirirken bir yatırımcının aklında bulundurması gereken en önemli anahtar kurallar sizce nedir?

Diğer taraftaki kişi her zaman daha akıllıdır. Bu, babamın bana verdiği bir öğüttü. Para kaybetmektense fırsat kaybetmek daha tercih edilebilir bir durumdur. Önceden belirlenmiş kar stratejileriniz ve stop seviyesi noktalarınız olsun.  Tüm pozisyonlara giriş için öncü göstergeler kullanın.  Büyük bir fırsat karşınıza çıkana kadar pozisyon boyutunda dikkatli olun.  Ortalama kayıplar hakkında mevcut olan tüm bilgiler vs.

Piyasalarda insanların en çok yaptığı hata nedir?

Bu soruya yanıt vermek bir hafta sürer.  Yeni yatırımcılar bu işin çok kolay olduğunu düşünür. Anaparanın korunması hakkında endişelenmeleri gerekirken yeterince para kazanamadıklarına endişelenirler. Daha deneyimli yatırımcılar ise, piyasanın gerçekten nasıl çalıştığını çok iyi göremez.  Karlı bir şekilde iletişime geçmek için bunun arkasındaki güç ve belirli yöntemler gereklidir.

Biraz da yatırım eğitiminden bahsedelim. Bir insanın yatırım sanatında usta olması sizce ne kadar sürer?

Ortalama temel bir yeteneğe sahip bir insanın, yaklaşık 6 ay ile bir yıla ihtiyacı olabilir.
Diğer türlü, en az 5 yıldan başlayıp sonsuza kadar devam edebilir. Her türlü insan var.  Üstesinden gelecek çok fazla konu, düzeltilmesi gereken çok fazla yanlış anlaşılma var.  İnsanlara herşeyden önce yalan söylemeyerek yardım ediyoruz.  Doğuştan gelen açgözlülüklerini beslemiyoruz.  Eğitim materyallerinden, uygun yazılıma ve özel seminere kadar gerekli tüm adımları sağlıyoruz. Ancak işin gerçeği biraz daha farklı. Eğer bir insanın kişiliğinde Kıskançlık veya aşırı öfke gibi ciddi özellikler varsa, bu kişi yatırımcı olarak başarılı olamayacaktır. Piyasa, bu kişinin karakter kusurunu bulup yakalayacak ve gereken cezayı verecektir. Bu kategoriye uyan birileri varsa, sadece bir psikiyatriste görünüp neyin yanlış olduğunu öğrendikten sonra yardım edebilirim.  Piyasa son derece pahalı bir analisttir.

Siz aynı zamanda seminer de veriyorsunuz.  Bunun nedeni nedir? Seminerde tam olarak ne öğretiyorsunuz?

Ne istersem onu yapıyorum. Öğretmeyi ve konuşmayı seviyorum. Bu işte oldukça iyiyim ve hayatın sırlarından birisi de insanın başarılı olduğu işi yapmasıdır.  Bu en fazla karşılığını gördüğüm işlerden birisi. Kulağa son derece klişe gelebilir ama bu da hizmetin bir parçası.

Yatırım ile hayatını kazanmayı düşünen bir insana hangi tavsiyelerde bulunabilirsiniz?

Uzun ve zorlu bir yola hazırlıklı olsunlar.  Deneyimli, samimi ve yetenekli insanlardan yardım alsınlar çünkü ihtiyaçları olacak!

Okuyucularımıza söylemek istediğiniz başka bir şey var mı?

Umarım Singapur ve Malezya’da görüşürüz.